Pengekalan dan Peralihan Dialek di Baling, Kedah: Kajian GIS (Dialect Maintenance and Shift in Baling, Kedah: GIS Study)

Abstract

ABSTRAK: Bahasa merupakan sesuatu yang boleh berubah-ubah kerana digunakan oleh masyarakatnya mengikut keperluan dan peredaran masa. Perubahan bahasa perlu dipantau oleh pengguna bahasa yang memainkan peranan penting dalam aspek kekal atau beralihnya sesebuah bahasa itu. Kajian ini bertujuan untuk mengkaji varian bunyi dan leksikal bagi /cantik/ dan /comot/ untuk memperlihatkan fenomena pengekalan dan peralihan bahasa dalam dialek Baling, Kedah dengan berbantukan perisian Geographical Information System (GIS). Kajian ini merupakan sebuah kajian lapangan yang menggunakan kaedah kualitatif dalam mengumpul, mengolah dan menganalisis data. Kajian turut menggunakan kaedah soal selidik dan temu bual tidak berstruktur bagi mendapatkan data primer daripada responden. Seramai 100 orang responden telah disaring dan dipilih untuk sesi temu bual. Kawasan kajian meliputi lapan mukim dengan 16 kampung di daerah Baling. Data dianalisis secara huraian deskriptif peratusan dan menggunakan perisian GIS. Hasil kajian menemukan beberapa varian bagi /cantik/ seperti [molɛʔ], [lɑwɑ], [lɑwɔ], [tʃɑnteʔ], [segɑʔ], [dʒɑŋɔʔ] dan [tʃome] manakala varian bagi leksikal /comot/ seperti [bələmoç], [kotɔ], [kotɔʔ], [bələmoh], [dɑmuh], [bələmuç], [bəloteŋ] dan [tʃomoʔ]. Melalui dapatan kajian, satu rumusan dapat dilakukan, iaitu generasi muda telah beralih dialeknya kepada dialek-dialek lain di samping berlakunya peralihan dialek kepada bahasa Melayu standard dalam beberapa leksikal yang dikaji. Berbeza pula dengan generasi tua yang dilihat masih mengekalkan dialek seperti yang ditunjukkan dalam varian leksikal kajian. Dapatan ini dikukuhkan lagi dengan faktor bukan linguistik yang menjadi pelengkap kepada fenomena kekal atau beralihnya sesuatu dialek itu di sesebuah kawasan, khususnya di Baling, Kedah.

Kata kunci: Pengekalan bahasa; peralihan bahasa; geolinguistik; kata adjektif; dialek Kedah

ABSTRACT: Language is something that can always change due to the use of society according to the needs and the passage of time. Language change needs to be monitored by the language users, who play an important role in the maintenance and the shift of the language itself. This research aims to study sound and lexical variants for /cantik/ and /comot/ to show the phenomenon of language maintenance and shift in Baling’s dialect, Kedah with the assistance of Geographic Information System (GIS) software. This research is fieldwork research that uses qualitative methods in collecting, amending, and analyzing data. This research also uses questionnaires and unstructured interviews to obtain primary data from respondents. A total of 100 respondents were screened and selected for the interview session. This research covered eight districts with 16 villages in Baling, Kedah. The data is analyzed using descriptive percentage and GIS software. The research findings indicate that variants for /cantik/ are [molɛʔ], [lɑwɑ], [lɑwɔ], [tʃɑnteʔ], [segɑʔ], [dʒɑŋɔʔ] and [tʃome] while variants for /comot/ are [bələmoç], [kotɔ], [kotɔʔ], [bələmoh], [dɑmuh], [bələmuç], [bəloteŋ] and [tʃomoʔ]. Based on the research findings, it can be summarized that the younger generation has shifted from their dialect to other dialects, as well as to standard Malay in some of the lexical items studied. In contrast, the older generation seems to still maintain the dialect as shown in the lexical variant of the study. These findings are strengthened by non-linguistic factors that complement the phenomenon of maintaining or shifting dialects in an area, especially in Baling, Kedah.

Keywords: language maintenance; language shift; geolinguistics; adjectives; Kedah’s dialect