Ma’rifatullah Menurut Shaykh Hamzah Fansuri (Hamzah Fansuri on Knowing Allah)

YUSRI MOHAMAD RAMLI, MOHD SYUKRI YEOH ABDULLAH, ROHAIMI RASTAM

Abstract


ABSTRAK: Awal agama adalah mengenal Allah. Mengenal Allah menjadi paksi dalam pendidikan akidah umat Islam sehingga ia sering dipesan oleh para ulama dalam karya-karya mereka termasuk Hamzah Fansuri. Artikel ini meneliti pandangan Hamzah Fansuri mengenai Ma’rifatullah daripada sudut kewajipannya dan juga asas-asasnya sebagaimana yang dinyatakan di dalam bab keempat dalam karyanya, Sharab al-‘Ashiqin. Berdasarkan analisis kandungan, tulisan ini mendapati bahawa Hamzah Fansuri menyampaikan pesanannya mengenai kewajipan tersebut berasaskan ayat al-Quran dan petikan hadith dan melihat bahawa kewajipan Ma’rifatullah adalah berdasarkan kemampuan manusia masingmasing. Manakala asas terpenting dalam mengenal Allah ialah dengan mengenal siapakah Tuhan dan hubungannya dengan manusia. Hubungan tersebut dapat difahami dengan Sifat-sifat Allah yang utama termasuk Qadim, Khaliq, Baqi, Wujud dan sebagainya.

Kata kunci: Hamzah Fansuri; Ma’rifatullah; Tasawwuf; Islam di alam Melayu

 

ABSTRACT: Knowing Allah is the first and foremost action in religion. Knowing Allah is the centre in education of Islamic creed, therefore became widely reminded by Muslim scholars including Hamzah Fansuri. This article analyzes Hamzah Fansuri’s view on Knowing Allah whith special attention to its obligation and principles as written in the chapter four of his Sharab al-‘Ashiqin. Based on content analysis, this work finds that Hamzah Fansuri uses verses from the Quran and fragments from the Hadith as his basis of understanding. He realizes that all mankind are varied in their capabilities on knowing Allah. He also stresses the main principles in knowing Allah is to understand who is God and what it’s relation to mankind. Such relations could be understodd by knowing God’s attributes such as Eternity, Creator, Everlasting, Existence and many others.

Keywords: Hamzah Fansuri; Ma’rifatullah; Sufism, Islam in the Malay world


Full Text:

PDF

References


Al-Quran al-Karim.

Al-Quran dan Terjemahannya. 1418H/1998M. Madinah: Mujamma’ al-Malik Fahd li al-Tiba’at al-Mushaf al-Sharif.

Abu Ya’la, Ahmad bin ‘Ali bin al-Muthanna al-Tamimi alMuwasili. 1992M/1412H. Musnad Abi Ya’la al-Muwasili. Jil. 5. Dimashq: Dar al-Thaqafah al-‘Arabiyyah.

A. Hasjmy. 1976. Ruba’i Hamzah Fansuri: Karya Sastra Sufi Abad XVII. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Ahmad Daudi. 1978. Syeikh Nuruddin Ar-Raniry: Sejarah, Karya dan Sanggahan terhadap Wujudiyyah di Aceh. Jakarta: Penerbit Bulan Bintang.

al-Attas, Syed Muhammad Naquib. 1966. Raniri and the Wujudiyyah of 17th Century Acheh. Singapore: Malaysian Branch, Royal Asiatic Society.

al-Attas, Syed Muhammad Naquib. 1970. The Mysticism of Hamzah Fansuri. Kuala Lumpur: Universiti Malaya.

al-Baghdadi, Abu Mansur ‘Abd al-Qahir bin Tahir bin Muhammad. t.th. Al-Farq bayn al-Firaq wa Bayan al-Firqah al-Najiyah minhum. Sunt. Muhammad ‘Uthman al-Khusht. Kaherah: Maktabah Ibn Sina

al-Bayhaqi, Abu Bakr Ahmad bin al-Husayn bin ‘Ali. 2000M/1421H. Shu’ab al-Iman. Jil. 2. Beirut: Dar al-Kutub al-‘Ilmiyyah.

al-Bazzar, Abu Bakr Ahmad bin ‘Amru bin ‘Abd al-Khaliq al-‘Itki. 1988M/1409H. Al-Bahr al-Zhakhkhar al-Ma’ruf bi Musnad al-Bazzar. Jil.1. Beirut: Mu’assasah ‘Ulum al-Quran.

al-Bazzar, Abu Bakr Ahmad bin ‘Amru bin ‘Abd al-Khaliq al-‘Itki. 2004M/1425H. Al-Bahr al-Zhakhkhar al-Ma’ruf bi Musnad al-Bazzar. Jil. 12. Al-Madinah al-Munawwarah: Maktabah al-‘Ulum wa al-Hikam.

Braginsky, Vladimir I. 1994. Erti Keindahan dan Keindahan Erti dalam Kesusasteraan Melayu Klasik. Kuala Lumpur. Dewan Bahasa dan Pustaka.

Doorenbos, Johan. 1933. De Geschriften van Hamzah Pansoeri Uitgegeven en Toegelicht. Dissertasi Ph.D., Universiti Leiden.

Drewes, G.W.J. & Brakel, Lode F. 1986. The Poems of Hamzah Fansuri. Dordrecht, The Netherlands: Foris Publications Holland.

Hamzah Fansuri. t.th. Sharab al-‘Ashiqin. MSS 2016, Perpustakaan Universiti Leiden.

_________ . t.th. Syair Hamzah Fansuri. MSS 2016, Perpustakaan Universiti Leiden.

_________ . t.th. Asrar al-‘Arifin. MSS 7291 (I), Perpustakaan Universiti Leiden.

_________ . t.th. Sharab al-‘Ashiqin. MSS 7291 (II), Perpustakaan Universiti Leiden.

_________ . t.th. Muntahi. MSS 7291 (III), Perpustakaan Universiti Leiden.

_________ . t.th. Syair Hamzah Fansuri. MSS 83, Perpustakaan Nasional Jakarta.

Heer, N. 1979. The Precious Pearl: al-Jami’s al-Durrah alFakhirah Together with His Glosses and the Commentary of ‘Abd al-Ghafur al-Lari. Albany: State University of New York Press.

Ibn Majah, Abu ‘Abd Allah Muhammad bin Yazid al-Qazwini. t.th. Sunan Ibn Majah. Riyadh: Bayt al-Afkar al-Dawliyyah.

al-Jili, ‘Abd al-Karim. Insan Kamil. Surabaya: Pustaka Hikmah Perdana.

el-Muhammady, Muhammad ‘Uthman. 1996. Sejarah dan Konsep Ahli’s-Sunnah Wa’l-Jama’ah. Kuala Lumpur: Bahagian Hal Ehwal Islam, Jabatan Perdana Menteri.

Muhammad Bukhari Lubis. 1994. The Ocean of Unity: Wahdat alQujud in Persian, Turkish and Malay Poetry. Kuala Lumpur:Dewan Bahasa dan Pustaka.

Al-Munawi. 1972M/1391H. Fayd al-Qadir Sharh al-Jami’ alSaghir. Jil. 4. Beirut: Dar al-Ma’rifah.

al-Qurtubi, Abu ‘Abd Allah Muhammad bin Ahmad bin Abi Bakr. 2006. Al-Jami’ li Ahkam al-Quran wa al-Mubayyin lima Tadammanahu min al-Sunnah wa Ayi al-Quran. Jil. 19.Beirut: Mu’assasat al-Risalah.

Al-Suyuti, Jalal al-Din. t.th. Al-Jami’ al-Saghir min al-Hadith alBashir al-Nadhir. T.tp.: tpt.

Al-Suyuti, Jalal al-Din. 1988M/1408H. Juz’ fihi Turuq Hadith Talab al-‘Ilm Faridatun ‘ala Kulli Muslim. Amman: Dar ‘Amar.

al-Tabarani, Abu al-Qasim Sulayman bin Ahmad bin Ayyub alLakhmi. 1983M/1403H. Al-Mu’jam al-Saghir. Jil 1. Beirut: Dar al-Kutub al-‘Ilmiyyah.

al-Tabarani, Abu al-Qasim Sulayman bin Ahmad bin Ayyub al-Lakhmi. 1995M/1415H. al-Mu’jam al-Awsat. Kaherah: Dar al-Haramayn.

al-Tabarani, Abu al-Qasim Sulayman bin Ahmad bin Ayyub alLakhmi. t.th. al-Mu’jam al-Kabir. Kaherah: Maktabah Ibn Taymiyah.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.


 


ISSN 2289-1706 | e-ISSN : 2289-4268 

Institut Alam dan Tamadun Melayu (ATMA)
Universiti Kebangsaan Malaysia
43600 UKM Bangi, Selangor Darul Ehsan
MALAYSIA

© Copyright UKM Press, Universiti Kebangsaan Malaysia