Sejarah Perkembangan Ekonomi Semenanjung Tanah Melayu dan Sifat Ekonomi Masyarakat Melayu Era Pra- Kolonial (The Historical Development Of The Malay Peninsula Economic And Malay Society Economic Nature Pre-Colonial Era)

UQBAH IQBAL, NORDIN HUSSIN, AHMAD ALI SEMAN

Abstract


ABSTRAK: Kajian ini menganalisis sejarah perkembangan ekonomi Semenanjung Tanah Melayu dan juga sifat ekonomi masyarakat Melayu di kawasan Pantai Timur dan utara Semenanjung Tanah Melayu era pra-kolonial. Kaedah kajian yang digunakan adalah berdasarkan kaedah penelitian terhadap sumber-sumber yang diperoleh di perpustakaan dan Arkib Negara Malaysia. Objektif kajian adalah merungkai sejarah perkembangan ekonomi Semenanjung Tanah Melayu daripada sudut perspektif dunia Melayu, sifat ekonomi masyarakat Melayu era pra-kolonial, dan kesan perdagangan antarabangsa ke atas ekonomi Semenanjung Tanah Melayu pada masa ini. Semenanjung Tanah Melayu menjadi fokus kajian kerana pembentukan ekonominya merupakan tunjang kepada pembentukan ekonomi Malaysia. Sejarah perkembangan ekonomi Semenanjung Tanah Melayu akan memfokuskan kepada kawasan Pantai Timur dan utara. Sementara kajian-kajian yang diterbitkan oleh sarjana Barat lebih memberi penekanan terhadap negeri-negeri di kawasan Pantai Barat Semenanjung Tanah Melayu, majoriti masyarakat Melayu pada masa itu tertumpu di kawasan Pantai Timur dan utara Semenanjung Tanah Melayu. Berbeza dengan hasil kajian sarjana Barat, kajian ini akan melihat sejarah perkembangan ekonomi Semenanjung Tanah Melayu dan sifat ekonomi masyarakat Melayu daripada sudut perspektif dunia Melayu itu sendiri. Ia membolehkan penyiasatan yang mendalam terhadap sejauh mana struktur sosioekonomi orang Melayu berubah hasil perdagangan antarabangsa. Hasil dapatan kajian menunjukkan masyarakat tradisional tempatan dilihat mempunyai kehidupan sosioekonomi yang tersendiri, dengan struktur politiknya berbentuk feudalisme serta terdiri daripada satu masyarakat tunggal sebelum kedatangan kolonialisme British.

Kata kunci: Ekonomi; masyarakat Melayu; perdagangan antarabangsa; pra-kolonial; Semenanjung Tanah Melayu

 

ABSTRACT: This study analyzes the historical development of the Malay Peninsula economic as well as the economic nature of the Malay community in the East Coast and Northern Malay Peninsula pre-colonial era. The method used is based on the screening methods of the resources that are available in the library and the National Archives of Malaysia. The study objective are to dismantling the historical development of the Malay peninsula economic from the perspective of the Malay world, the economic nature of the Malay community pre-colonial era, and the impact of international trade on the Malay Peninsula economic at this time. The Malay Peninsula became the focus of the study because of its economy is the cord to the formation of the Malaysian economy. The historical development of the Malay Peninsula economic will focus on the East Coast and the North. While studies published by the Western scholar more emphasis on the states on the West Coast of the Malay Peninsula, the majority Malay community at that time concentrated in the East Coast and Northern Malay Peninsula. In contrast to the study of the Western scholar, the study will look at the historical development of the Malay Peninsula economic and Malay society economic nature from the perspective of the Malay world itself. It allows in-depth investigations to the extent to which socio-economic structure of the Malays changing as a result of international trade. Findings showed that local traditional society has their own socio-economic life, with the political structure in the form of feudalism and consists of one single society before the arrival of British colonialism.

Keywords: Economic; Malay society; international trade; pre-colonial; Malay Peninsula


Full Text:

PDF

References


Abd. Hamid Abd. Majid. 1980. Analisa Rangkaian Jalan Raya dan Kaitannya Dengan Pembangunan Ekonomi. Disertasi Diploma Perancang Bandar dan Wilayah. Jabatan Perancang Bandar dan Wilayah, Universiti Teknologi Mara.

Abdullah Azmi Khalid. 1996. Ekonomi Melayu Kurun ke-19: Sara Diri atau Komersil?. Dlm. Badriyah Haji Salleh & Tan Liok Ee (pnyt.). Alam Pensejarahan: Dari Pelbagai Perspektif, hlm. 223-239. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Abdullah Munsyi. 1966. Kisah Pelayaran Abdullah. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Abdul Malek Munip. 1984. Bandar Maharani dan Daerah Muar 1884-1920: Peribumi dan Pemodenan. Kuala Lumpur: Persatuan Muzium Malaysia.

Abdul Rahman Al-Ahmadi. 1985. Ibnu Batutah Pernah Singgah Di Kuala Krai, Kelantan. Dlm. Nik Safiah Karim & Wan Abdul Kadir Yusuf (pnyt.). Kelantan Dalam Perspektif Sosio-Budaya: Satu Kumpulan Esei, hlm. 109-120. Kuala Lumpur: Jabatan Pengajian Melayu, Universiti Malaya.

Abdul Samad Ahmad. 1963. Sejarah Kesusasteraan Melayu I. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Afifuddin Hj. Omar. 1986. Pembangunan Ekonomi Kaum Tani. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Amarjit Kaur. 1989. The Malay Peninsula in The Nineteenth Century: An Economic Survey. Sarjana 4: 69-86.

Anand, R.P. 1981. Practice in South-East Asia until 1600 and Modern law of the Sea. The International and Comparative Law Quarterly 30 (2): 440-454.

Andaya, Barbara W. & Andaya, Leonard Y. 1982. A History of Malaysia. London: The Macmillan Press Ltd.

Anon. 2010. Melaka ditubuh 1262, bukannya 1400 atau 1278?. Utusan Malaysia, 31 Mei.

Arkib Negara Malaysia. t.t. Perolehan Bahan-Bahan Mengenai Malaysia Sebelum dan Sekitar Tahun 1400 Masihi Yang Terdapat Di China, India, Timur Tengah (Tunisia, Turkey dan Mesir). t.tp.: t.pt.

Aziz Deraman. 1975. Masyarakat dan Kebudayaan Malaysia.Kuala Lumpur: Kementerian Kebudayaan Belia dan Sukan.

Badriyah Haji Salleh & Tan Liok Ee. 2006. Sejarah Ekonomi Kedah Sehingga Kurun ke-19. Kertas kerja dibentangkan dalam Majlis Polemik Sejarah Malaysia. Anjuran Arkib Negara Malaysia. Alor Setar, Kedah, 9 Mei, hlm. 1-22.

Baker, J. 1999. Crossroads: A Popular History of Malaysia & Singapore. Singapore: Times Books International.

Booth, A. 1990. The Economic Development of Southeast Asia: 1870-1985. Clayton: Centre of Southeast Asian Studies, Monash University.

Boxer, C.R. 1957. Sakoku or Close Country. History Today 7 (2): 80-88.

Buerah Tunggak & Hussin Salamon. 2011. Mengembalikan Kegemilangan Tamadun Melayu-Islam Menerusi Pemupukan Budaya Niaga Berteraskan Akhlak. Sari 29 (2): 123-147.

Caballero, C. L. 2001. The British Presence in the Malay World: A Meeting of Civilizational Traditions. Sari 19: 3-33.

Cant, R.G. 1973. An Historical Geography of Pahang. Kuala Lumpur: The Malaysian Branch of the Royal Asiatic Society.

Dodge, Nicholas N. 1977. Mineral Production on the East Coast of Malaya in The Nineteenth Century. JMBRAS 50 (2): 89-110.

Drake, P.J. 2004. Currency, Credit and Commerce: Early Growth in Southeast Asia. Hampshire: Ashgate Publishing Limited.

Fauziah Shaffie & Ruslan Zainuddin. 2000. Sejarah Malaysia. Shah Alam: Fajar Bakti Sdn Bhd.

Fong Wei Fun. 1994. Sistem Kapitalisme Di Tanah Melayu Sebelum Dan Selepas Dasar Imperialisme. Tesis Sarjana Muda Sejarah. Jabatan Sejarah, Universiti Kebangsaan Malaysia.

Graham, W.A. 1907. Kelantan. Glasgow: t.pt.

Graham, W.A. 1908. Kelantan: A State of the Malay Peninsula. A Handbook of Information. Glasgow: James Maclehose & Sons.

Gullick, J.M. 1952. A Survey of the Malay Weavers and Silversmith in Kelantan. Journal of the Malayan Branch of the Royal Asiatic Society 25 (1): 134-148.

Gullick, J.M. 1958. Indigenous Political Systems of Western Malaya. London: The Athlone Press.

Gullick, J.M. 1963. Malaya. London: Ernest Benn.

Gullick, J.M. 1972. Sistem Politik Bumiputera Tanah Melayu Barat. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Gullick, J.M. 1985. The Entrepreneur in Late 19th Century Malaya Peasant Society. JMBRAS 58 (1): 59-70.

Gullick, J.M. 1989. Malay Society in the Late Nineteeth Century. Singapore: Oxford University Press.

Hamidah Ab. Rahman, Muhammad bin Daud & Norlin binti Ahmad. 2009. Pembangunan Ekonomi Dalam Hubungan Etnik. Dlm. Hubungan Etnik di Malaysia: Perspektif Teori dan Praktik, disunting oleh Kassim Thukiman & Hamidah Abdul Rahman, 185-198. Skudai: Penerbit Universiti Teknologi Malaysia.

Hashim Hj. Musa, Normahdiah Sheik Said, Rozita Che Rodi & Siti Sarah Ab. Karim. 2012. Hati Budi Melayu: Kajian Keperibadian Sosial Melayu Ke Arah Penjanaan Melayu Gemilang. GEMA Online Journal of Language Studies 12(1): 163-182.

Haslindawati Saari. 2007. Sejarah Perkembangan Padi di Kota Setar: 1880-1940. Latihan Ilmiah. Jabatan Sejarah, Universiti Pendidikan Sultan Idris.

Haziyah Hussin. 2004. Orang Melayu Kelantan Dari Sudut Budaya dan Perspektif Sejarah Lampau. JEBAT 31: 15-38.

Hill, R.D. 1977. Rice in Malaya: A Study in Historical Geography. Kuala Lumpur: Oxford University Press.

Iman Ahmad & Nora Samat. 2002. Siri Teknologi Pertanian. Kuala Lumpur: Jade Green Publications Sdn. Bhd.

Institut Tadbiran Awam Negara. 1980. Negara Kita: Sejarah Pentadbiran dan Dasar Pembangunan. Kuala Lumpur: Institut Tadbiran Awam Negara.

Jabil Mapjabil, Nooriah Yusof & Ahmad Tharmizzie Mat Jusoh. 2010. Transformasi Pembangunan Ekonomi di Negeri Kedah: Perspektif Historikal (Transformation of Economic Development in the State of Kedah: Historical Perspective) dlm. PROSIDING PERKEM V (2): 171 - 181.

Jang Aisjah Muttalib. 1972. Pemberontakan Pahang 1891- 1895. Kota Bharu: Pustaka Aman Press.

Jawatankuasa Kolokium, Jabatan Sejarah, Universiti Kebangsaan Malaysia. 1991. Masyarakat Melayu Abad Ke-19. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Joginder Singh Jessy. 1964. Tawarikh Tanah Melayu 1400-1959. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Katiman Rostam. 2005. Transformasi Ekonomi dan Pembandaran di Koridor Kemaman-Dungun, Terengganu: Keterlibatan Isi Rumah Melayu. Sari 23: 15-36.

Khazin Mohd. Tamrin. 1996. Tradisi Merantau: Perlunya Diberi Perhatian Dalam Kajian dan Penulisan Sejarah Malaysia. Dlm. Alam Pensejarahan: Dari Pelbagai Perspektif,disunting oleh Badriyah Haji Salleh & Tan Liok Ee, 210-222. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Khoo Kay Kim. 1972. The Western Malay States 1850-1873: The Effects of Commercial Development on Malay Politics. Kuala Lumpur: Oxford University Press.

Laidlaw, F.F. 1953. Travels in Kelantan, Trengganu and Upper Perak, A Personal Narrative. Journal of the Malayan Branch of the Royal Asiatic Society 26 (4): 148-164.

Leong Sau Heng. 1990. Collecting Centres, Feeder Points and Entreport in the Malay Peninsula, 1000 B.C. - A.D. 1400. Dlm. J. Kathirithamby Wells & John Villiers (pnyt.). The Southeast Asian Port and Polity: Rise and Deminise, hlm. 17-38. Singapore: Singapore University Press.

Leslie, R. 1974. Kelantan 1890-1939: Government in Transition. Tesis Master of Arts. Jabatan Sejarah, Universiti Malaya.

Lewis, D. 1995. Jan Compagnie in the Straits of Malacca, 1641-1795. Southeast Asia Series no. 96. Monographs in International Studies. Athens: Ohio University Center for International Study.

Lim Teck Gee. 1977. Peasants and their Agricultural Economy in Colonial Malaya, 1874-1941. Kuala Lumpur: University Press.

Mohamad Isa Othman. 2001. Pengalaman Kedah dan PerlisZaman Penjajahan British. Kuala Lumpur: Utusan Publication.

Mohamed Anwar Omar Din. 2011. Asal-Usul Orang Melayu: Menulis Semula Sejarahnya. Jurnal Melayu (7): 1-82.

Mohamed Ibrahim Munshi. 1975. The Voyages of Mohamed Ibrahim Munshi. Terj. Amin Sweeney & Nigel Phillips. Kuala Lumpur: Oxford University Press.

Mohd Faidz Mohd Zain, Jamaie Hj. Hamil, Mohd Rizal Mohd Yaakob & Mohamad Rodzi Abd Razak. 2011. Pengaruh nasionalisme Melayu mewarnai budaya politik Melayu dalam UMNO. Jurnal Melayu (7): 193-216.

Mohd. Fauzi Haji Yaacob. 1985. Pemesatan dan Motivasi Tradisi Perdagangan dan Perusahaan Melayu Kelantan. Dlm. Kelantan Dalam Perspektif Sosio-Budaya: Satu Kumpulan Esei, disunting oleh Nik Safiah Karim & Wan Abdul Kadir Yusuf, 174-191. Kuala Lumpur: Jabatan Pengajian Melayu, Universiti Malaya.

Mohd Kasturi Nor bin Abd Aziz. 2011. Warisan kesultanan Melayu: Surat-menyurat Sultan Abdul Hamid dan ekonomi Kedah. Sari - International Journal of the Malay World and Civilisation 29 (2): 45 - 66.

Mohd Samsudin, Azima Abd. Manaf & Shahizan Shaharuddin. 2011. Perkembangan pengangkutan marin sekitar pantai timur Tanah Melayu zaman tradisional dan zaman pentadbiran British. Journal of Tropical Marine Ecosystem 1: 30-42.

Mohd Sulaiman bin Mohd Saud. 1983. Kelantan 1900-1940: Satu Analisa Tentang Pentadbiran British, Reaksi dan Implikasi Terhadap Masyarakat Melayu. Tesis Sarjana Muda Sejarah. Jabatan Sejarah, Universiti Kebangsaan Malaysia.

Mubin Sheppard. 1982. Tanah Melayu yang Bersejarah. Petaling Jaya: Eastern Universities Press (M) Sdn. Bhd.

Muhammad Yusoff Hashim. 1989. Kesultanan Melayu Melaka. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Murali, R.S.N. 2011. More research needed on new date of Malacca Sultanate. The Star, 10 October.

Nik Anuar Nik Mahmud. 2001. Duri Dalam Daging: Singapura Dalam Malaysia. Kuala Lumpur: Persatuan Sejarah Malaysia.

Nik Hasan Shuhaimi bin Nik Abd. Rahman. 1996. Kerajaan Melayu Tua di Utara Semenanjung. Kertas kerja Simposium Wilayah Perbatasan Malaysia-Thailand. Anjuran Jabatan Sejarah, Universiti Kebangsaan Malaysia. Dewan Anwar Mahmud, Universiti Kebangsaan Malaysia, Bangi, 16 Mac.

Nik Mahmud Ismail. 1933. Ringkasan Cetera Kelantan. Kota Bharu: Al-Asasiyyah Press.

Nik Zainab Hj. Abd. Karim. 1985. Peranan dan Kedudukan Wanita Dalam Masyarakat Melayu Kelantan. Dlm. Kelantan Dalam Perspektif Sosio-Budaya: Satu Kumpulan Esei, disunting oleh Nik Safiah Karim & Wan Abdul

Kadir Yusuf, 204-215. Kuala Lumpur: Jabatan Pengajian Melayu, Universiti Malaya.

Norman, H. 1894. The Peoples and Politics of the Far East. London: t.pt.

Obaidellah Haji Mohamad. 1986. Catatan-Catatan Dalam Sejarah Cina Mengenai Negeri-Negeri Melayu - Satu Tinjauan Umum. Kertas kerja Persidangan Antarabangsa Mengenai Tamadun Melayu 1986. Anjuran Kementerian Kebudayaan, Belia dan Sukan Malaysia dengan kerjasama Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia. 11-13 November.

Omar. 1986. Pembangunan Ekonomi Kaum Tani. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Ooi Jin Bee. 1963. Land, People, and Economy in Malaya. London: Ernest Benn.

Pires, T. & Cortesao, A. (sunt.). 1944. The Suma Oriental of Tome Pires. Volume 2. London: Asian Educational Services.

Pua Siew Pin. 1991. Kehidupan Orang-Orang Melayu Di Zaman Jepun: Kajian Menerusi Novel-Novel Melayu Selepas Perang. Tesis Sarjana Muda Sejarah. Jabatan Sejarah, Universiti Kebangsaan Malaysia.

Reid, A. 1990. An age of commerce in Southeast Asian history. Modern Asian History 24 (1): 1-30.

Roszaima binti Rosdi. 2011. Sejarah Perkembangan Kegiatan Pelaburan Jepun di Malaysia: Satu Penilaian. Tesis Sarjana Muda Sejarah. Jabatan Sejarah, Universiti Kebangsaan Malaysia.

Saad Shukri bin Haji Muda. 1971. Detik-detik Sejarah Kelantan. Kota Bharu: Pustaka Aman Press.

Sadka, E. 1954. The journal of Sir Hugh Low, Perak, 1877. Journal of the Malayan Branch of the Royal Asiatic Society 27(4). Singapore: Royal Asiatic Society.

Shaharil Talib. 1981. Nineteenth century Kelantan: A Malay tributary state. Jurnal Antropologi dan Sosiologi 9: 43-59.

Shaharil Talib. 1984. After Its Own Image: The Trengganu Experience 1881-1941. Singapore: Oxford University Press.

Shaharir Mohamad Zain. 2003. Penyebaran orang rumpun Melayu Pra-Islam dan perkembangan tulisan Bahasa Melayu. Sari 21: 129-149.

Shamsul Amri Baharuddin. 1986. From British to Bumiputera Rule: Local Politics and Rural Development in Peninsular Malaysia. Singapore: Institute of Southeast Asian Studies.

Shamsul Amri Baharuddin & Zahra S. Abdullah. 1990. Keperluan Malaysia, kepentingan Jepun menjalinkan hubungan untuk mencapai sebuah visi. Dewan Masyarakat Ogos: 17-19.

Sharom Ahmat. 1979. The structure of the economy of Kedah 1879-1905. Journal of the Malayan Branch Royal Asiatic Society (JMBRAS) 43 (2): 1-24.

Sharom Ahmat. 1984. Kedah - Tradition and Change in Malay State: A Study of the Economic and Political Development of Kedah 1878-1923. Monograph No. 12. Kuala Lumpur: Malayan Branch Royal Asiatic Society.

Sheela Abraham. 1993. Sejarah Perkembangan Malaysia. Kuala Lumpur: Fajar Bakti Sdn. Bhd.

Skinner, A.M. 1884. A Geography of the Malay Peninsula and Surrounding Countries. Part 1. t.tp.: t.pt.

Skinner, A.M. 1949. The Malay Peninsula and Malay - A Report on the 1947 Census of Population. M.V. del Tufo (sunt.). Kuala Lumpur: Government Printer.

Slatseas, S. 1990. A History of Malaysia. Singapore: Longman Singapore Pte Ltd.

Surya Awang. 2002. Dasar-Dasar Ekonomi British Di Tanah Melayu Sejak 1819-1957. Tesis Sarjana Muda Sejarah. Jabatan Sejarah, Universiti Kebangsaan Malaysia.

Swettenham, F. 1984. Stories and Sketches by Sir Frank Swettenham. Singapore: Graham Brash.

Syed Othman Syed Omar. 2003. Peradaban Melayu Wilayah Timur Dari Sudut Pandangan Sastera. Kertas kerja Kolokium Peradaban Melayu Kawasan Timur Laut Yang Ke-2. Anjuran Dewan Bahasa dan Pustaka Wilayah Timur dengan kerjasama Persatuan Sasterawan Negeri Terengganu (PELITA). Kuala Terengganu, Terengganu, 3-5 Oktober.

Tan Ding Eing. 1979. Sejarah Malaysia dan Singapura. Terj. Shahabuddin Shafie. Kuala Lumpur: Penerbit Fajar Bakti Sdn. Bhd.

Wan Hashim. 1988. Peasants Under Peripheral Capitalism. Bangi: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.

Waterstradt, J. 1902. Kelantan and my trip to Gunong Tahan. Journal of the Malay Branch of the Royal Asiatic Society 37 (4): 1-27.

Winstedt. 1947. The Malays - A Cultural History. Singapore: Kelly & Walsh.

Winstedt, R. 1966. Malaya and its History. London: Hutchinson.

Wong Lin Ken. 1965. The Malayan Tin Industry to 1914. Tucson: University of Arizona Press.

Zaharah Hj. Mahmud. 1965. Change in a Malay Sultanate: On Historical Geography of Kedah Before 1939. Tesis Sarjana Sastera. Universiti Malaya.

Zaharah Mahmud. 1972. The evolution of population. Journal of Southeast Asian History III (2): 193-209.

Zakaria Stapa, Noranizah Yusuf & Abdul Fatah Shaharudin. 2012. Islam asas pembentukan jati diri bangsa MelayuMuslim. Jurnal Hadhari Special Edition: 129-141.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.


 


ISSN 2289-1706 | e-ISSN : 2289-4268 

Institut Alam dan Tamadun Melayu (ATMA)
Universiti Kebangsaan Malaysia
43600 UKM Bangi, Selangor Darul Ehsan
MALAYSIA

© Copyright UKM Press, Universiti Kebangsaan Malaysia